Het stond al maandenlang gemarkeerd in onze agenda’s, het Literair festival in Lutterzand. Ik wilde er graag iets van meemaken als fervent lezer van boeken met het predikaat ‘literair’. Ik hou van literatuur, want daarin schuilt voor mij de verwachting iets te kunnen leren. Helaas is mijn geheugen niet meer zo vasthoudend en vertoont het sporen van lekkage.. Jammer, maar ik blijf proberen.
Ik wilde ook graag samen gaan deze keer. Maar wat was nu interessant voor mijn beta-denkende partner? De ontmoetingen met schrijvers liet ik maar voor wat ze waren, hoewel ik daar naderhand toch een beetje spijt van had. Want ook boer Frans, bekend geworden door zijn deelname aan ‘Boer zoekt vrouw’, had zijn oude boerderij opengesteld. Daar hadden we graag bij willen zijn. Dan hadden we allebei iets wat ons interesseert: Harrie de boerderij en ik de verhalen van de schrijver, in dit geval Rob van Essen.
Maar nu deze ochtend! We reizen af naar het sjieke hotel Bloemenbeek, gelegen aan de Bloemenbeek net buiten de Lutte op steenworpafstand (bij wijze van spreken natuurlijk, want het is wel iets verder dan dat!) van Lutterzand. Ik zou het niet wagen om hier zo maar naar binnen te gaan voor een kopje koffie, veel te deftig en daarmee ook ongemakkelijk. Maar nu? Geen centje pijn, geen spoor van ongemak. We mogen hier zijn, we hebben het recht, we hebben een bewijs.
De ervaring hier leert ons dat een sfeer van deftigheid ook voordelen kan hebben. Een ketting aan medewerkers leidt ons moeiteloos van de ene plek naar de andere tot we bij een zaaltje aankomen waarbinnen we rijen stoelen opgesteld zien staan in halve cirkels achter elkaar. Hier gaat het interview plaats vinden.
Maar, wat gaan we hier nu eigenlijk zien en horen? Niets is wat het lijkt, niets is wat je verwacht. Want Jan Terlouw, politiek icoon en schrijver, zou deze ochtend het literaire festival middels een interview oude tijden laten herleven en ongetwijfeld meer gaan vertellen over ‘het touwtje uit de brievenbus’. Ik zeg: ‘zou’, want hij kwam niet. Dat bericht kreeg ik enkele dagen geleden. Ik dacht direct, deze heer op leeftijd zal onverwacht een fysiek probleem hebben gekregen. Het bleek de griep te zijn. Vervelend voor hem, erg jammer voor ons. De mail vertelde dat op de valreep gelukkig toch een goede vervanger gevonden was in de hoedanigheid van Kadir van Lohuizen.
De naam maakte me nieuwsgierig, er klonk iets bekends in door. Ik klikte de aangegeven website aan voor meer informatie, vond het gezicht achter de naam en wist het direct. Ik kende hem van tv, van de documentaire serie ‘Na ons de zondvloed’. Een markant gezicht omlijst met een flinke dot grijzende krullen, een lang en iets voorovergebogen postuur met een camera in de aanslag, een diepdonkere stem met een beschouwende naklank. Al lezend werd ik steeds enthousiaster, helemaal niet gek deze op de valreep gevonden vervanger! Ook hij wil de wereld wat vertellen en doet dat met indringende beelden. Schoonheid gevangen in licht met een donkere boodschap.. de waterspiegel stijgt. Kijk wat dit doet met de wereld!
We nemen plaats ergens in het midden van de ‘halve maan’. De donkerrood gekleurde zware stoel zit vorstelijk, stukken aangenamer dan zo’n keiharde kantine klapstoel. Terwijl het publiek binnen druppelt, kijk ik voorzichtig om me heen. Gelukkig is het gewone volk ook aanwezig! Intussen begint een combo zachtjes te spelen en geven de kabbelende jazz klanken aan dat hier straks zeker geen flauwekul besproken gaat worden.
Op het podium staan 3 luxe design fauteuils met daarachter geheel in stijl, een klassieke donkerbruine boekenkast. De gespreksleidster, een journaliste van twentse bodem, verwijst de 2 sprekers naar hun zetel. Kadir mag in de stoel met het blote vrouwendesign zitten. Waarom? Joost mag het weten. Hij wordt er in ieder geval niet anders van en laat zijn lange lichaam nonchalant op de pikant ogende bekleding zakken. Na een korte intro ontvouwt zich een gesprek over de grenzen van de ethiek in de technologie, terwijl op een scherm prachtige foto’s in een slide show het verhaal van de realiteit vertellen, de werkelijkheid in beelden verzameld door fotograaf Kadir. Beelden van ver weg, de Noordpool, ‘het witte hoedje’ zoals de fotograaf dit noemt, Groenland, de Pacific, Kiribati, maar ook foto’s van dichter bij huis, van Amsterdam, Zeeland en Terschelling. Thema is het wassende water, het stijgen van de waterspiegel. Kadir laat in een grafiek zien hoe snel het water zal stijgen in de loop van de jaren. De aandacht gaat naar ver weg, Nederland lijkt zichzelf te vergeten. We leven wel in een delta, waarschuwt hij. Een deel van ons land is al aan het zakken, het gaat hier in Twente straks druk worden. Er golft een grinnikend gesmoes over de stoelen heen, maar de ernstige ondertoon ontgaat niemand.
‘Zijn er ook boeren in de zaal die nog iets willen vertellen?’ vraagt de journaliste richting publiek. Even blijft het stil, dan gaat achterin de ruimte iemand staan. Boer Frans uit de Lutte maakt met een onvervalste twentse tongval kenbaar dat hij niet begrijpt waarom de prijs van de melk al jarenlang op hetzelfde niveau blijft. Waarom geen eerlijke prijs? Daar krijgt hij geen antwoord op en eerlijk gezegd snap ik dit ook niet. Hij heeft zeker een punt. Er blijkt nog een bekend iemand in de zaal te zitten, namelijk de politicus Pieter Omtzigt. Nu ligt mijn interesse bepaald niet in de politiek en zei zijn naam me wel iets, maar ook niet meer dan dat. Wat hem werd gevraagd en wat zijn antwoord was, weet ik niet meer. Wat ik nog wel weet is dat zijn woorden klonken als een continue doordenderende goederenwagon. Kortom, geen speld tussen te krijgen. Politieke taal met als conclusie dat er voorlopig niets verandert.
De journaliste rondt het gesprek af, bedankt de 2 mannen en we luisteren nog even naar het combo. Terwijl het gesprek nog in mijn hoofd rond zoemt, zoek ik naar herkenning bij één van de muzikanten. Die vind ik niet, hij lijkt niet op zijn grootvader, ook al heeft hij dezelfde naam. Zal ik hem vragen of hij zijn grootvader beterschap wil wensen van mij? Klinkt wel grappig, maar ik doe het niet.
Terwijl het publiek zich verspreidt over de verschillende ruimtes in het hotel, lopen wij nog een beetje zoekend rond. Ik wil nog niet direct weg, nog even nagenieten hier. En zo wandelen we een zaaltje binnen waar mensen van de Raw Milk Company hun drankje, de rauwmelkse kefir, staan te promoten. Dit was bij het afsluiten van de ochtend ook aangekondigd en ook dat we dit drankje gratis mogen proeven. Kefir, bij het horen van dit woord tuimel ik terug in de tijd en zie ik mezelf staan op de onderste tree van de trap naar de kelder in mijn ouderlijk huis waar ik vol verwondering kijk naar een bloemkoolachtig plantje dat in een weckfles ronddobbert in melk. Kefir is terug van weggeweest en te vinden in de schappen van de reguliere supermarkten. Niks bijzonders dus zou je denken. Maar deze kefir is anders, ik geniet van elke slok en praat langdurig met Tonny die vol vuur haar betoog houdt over waarom dit rauwmelkse drankje zo geweldig is. ‘Neem toch een fles mee’, zegt ze, ‘we kunnen het toch niet meer bewaren nu’. Aarzelend pak ik een fles. ‘Ach, neem er nog maar één of twee mee’. En zo vertrekken we met 3 flessen onder de arm. Terug naar huis, met kefir in de hand en Kadir in het hoofd. Kadir stemt tot nadenken en baart me zorgen, maar kefir is een belofte, een toverdrank. Kefir klinkt trouwens ook veel lichter dan Kadir. Laat het water maar stijgen, daar kan ik toch niks aan doen. Geef mij maar Kefir!